Vaarwel Malév!

Malév Boeing boven de Donau tijdens een luchtvaartshow

Malév, de Hongaarse nationale luchtvaartmaatschappij, is failliet. Sinds vanmorgen stijgen er geen Malév vliegtuigen meer op vanaf het vliegveld Ferenc Liszt van Boedapest. Een vreemd gevoel. Hoewel ik de laatste jaren meestal voor prijsvechters koos, was het toch altijd een beetje thuiskomen als je na een buitenlandse trip instapte in een Malév machine en weer in het Hongaars welkom werd geheten.

Een Malév Boeing 737 op Schiphol

Natuurlijk had de Malév al jaren geleden failliet moeten gaan, want het bedrijf was al jaren lang zwaar verliesgevend. Alleen door miljoenensteun van de Hongaarse overheid kon het bedrijf in de lucht blijven. Toen de Europese Commissie onlangs besloot dat de verkapte overheidssubsidie die de Malév de laatste jaren had ontvangen binnen vier maanden moest worden terugbetaald was het verhaaltje snel uit.

Een Malév Toepoljev 154 in de jaren '70

De Malév heeft bijna 66 jaar bestaan. Na de tweede wereldoorlog werd het bedrijf  in samenwerking met de Sovjetunie opgericht. Aanvankelijk vlogen de Malév vliegtuigen alleen op bestemmingen in de socialistische broederlanden, maar vanaf 1956 waren er ook enkele vluchten naar landen in het westen. Gevlogen werd in die jaren voornamelijk met Iljoesin machines. Eind jaren zestig kreeg de Malév haar eerste straalvliegtuigen, van het type Toepoljev 134. Tot aan de val van het communisme eind jaren ’80 werd uitsluitend met sovjet-vliegtuigen gevlogen, maar vanaf die tijd werden deze vervangen door westerse Boeing machines en zelfs een aantal Fokkers. De laatste Toepoljev werd in 2001 vervangen. Malév stond te boek als een betrouwbare maatschappij. In al de jaren van haar bestaan is er slechts een machine verongelukt: een Toepoljev 154 op weg naar Beiroet in 1975. De reden daarvan is nooit opgehelderd, maar er zijn geruchten dat dat vliegtuig destijds, opzettelijk of toevallig, is neergeschoten.

De laatste decennia waren een financiële lijdensweg voor Malév. Om de zoveel jaar moest het bedrijf door de Hongaarse staat van de ondergang worden gered, en dat gebeurde dan ook steeds, ongeacht de politieke kleur van de regering in kwestie. Niemand wilde de ondergang van de nationale luchtvaartmaatschappij op z’n geweten hebben. Enkele malen werd het bedrijf geprivatiseerd: in 1992 kocht het altijd betrouwbare Alitalia een deel van de aandelen. De vreugde was van korte duur: in 1997 was de Hongaarse staat genoodzaakt om de aandelen terug te kopen. In 2007 kocht het zo mogelijk nog betrouwbaardere Russische Airbridge een meerderheid van de Malév aandelen. Voor een prikkie, onder de conditie dat Airbridge de gigantische schuldenlast van Malév ook overnam. Helaas, ook dit mirakel duurde niet lang. Airbridge ging failliet en wederom voelde de hongaarse staat zich genoodzaakt Malév te redden.

Alles leek z’n gangetje weer te gaan. De overheid pompt miljoenen aan belastinggeld in de maatschappij en zou dat zonder ingrijpen van Brussel en zonder de hete adam van het IMF in de nek zijn blijven doen. Helaas voor Malév besloot de Europese Commissie dus anders.

Of er een doorstart voor Malév inzit zal de tijd leren. Wat nu al wel duidelijk is: de concurrentie zit niet stil. Wizzair, de Hongaars-Poolse discount maatschappij, na Malév de maatschappij met het grootste aantal passagiers in Hongarije, heeft al aangekondigd het aantal wekelijkse vluchten vanaf Boedapest te verdubbelen. Ook Ryanair, juist teruggekomen na een paar jaar te zijn weggeweest uit Hongarije heeft aangekondigd haar activiteiten op de schroeven.